คู่มือสกรีนเสื้อสำหรับมือใหม่

วันนี้มารวมเทคนิค พื้นฐาน และข้อควรระวังสำหรับการสกรีนในระบบต่างๆ ให้ผู้สนใจในการสกรีนทราบ

ก่อนอื่นแจ้งว่าทางร้านเน้นสกรีนระบบ DTF (มีจำหน่ายฟิล์ม ผงกาว หมึก คุณภาพดี เหมาะกับการทำงานสกรีนที่มีประสิทธิภาพ) แต่ก่อนหน้าที่จะทำระบบ DTF เป็นหลักนั้น ร้านเคยทำสกรีนระบบอื่นมาก่อน

ก่อนอื่นต้องรู้ก่อนว่า การสกรีนเสื้อไม่ใช่แค่การพิมพ์ลายลงบนผ้าเพียงอย่างเดียว แต่หลักๆ คือกระบวนการสร้างงานศิลปะที่มีมูลค่าเพิ่มทั้งในเชิงพาณิชย์และความรู้สึก ได้เสื้อที่มีลวดลายเป็นเอกลักษณ์ สินค้าคุณภาพ มีคุณค่าทางใจ ไม่ว่าคุณจะเป็นเจ้าของแบรนด์ กลุ่มคนที่อยากทำเสื้อกลุ่ม เสื้อทีม หรือแม้กระทั้งผู้สนใจเริ่มต้นธุรกิจสกรีนเสื้อ อยากให้หยุดอ่านบทความนี้ก่อน เพราะบทความนี้จะพาคุณไปรู้จักพื้นฐาน เทคนิค และข้อควรระวังต่าง ๆ ที่มือใหม่ควรเข้าใจก่อนลงมือจริง

ประเภทของเทคนิคการสกรีนเสื้อที่นิยม

1.1 ซิลค์สกรีน (Silkscreen Printing)

เป็นวิธีดั้งเดิมและยังได้รับความนิยมสูงในปัจจุบัน เพราะเหมาะกับการผลิตจำนวนมาก เหมาะกับการสกรีนที่เน้นจำนวนสีน้อย เนื่องจากต้นทุนเริ่มต้นจะสูงเพราะต้องทำบล็อก (กรณีใช้หลายสีและจำนวนเสื้อน้อย แต่ถ้าใช้แค่ไม่กี่สี และจำนวนเสื้อในการผลิตเยอะ ก็จะต้นทุนลดหลั่นกันไป)

ข้อดี : สีสด ทนต่อการซักสูง เหมาะกับงานจำนวนมาก และลวดลายกราฟิกที่ไม่ยากนัก

ข้อเสีย : ไม่คุ้มหากพิมพ์จำนวนน้อย สีจำกัดในแต่ละรอบพิมพ์ กรณีพิมพ์ลงบนเสื้อสีอื่นที่ไม่ใช่สีขาว ต้องมีการรองพื้น ดังนั้นคนทำบล็อคและคนสกรีนจะต้องมีความแม่นยำ ไม่อย่างนั้นสีอาจมีแฉลบออกจากภาพได้

1.2 DTF (Direct to Film)

เทคโนโลยีใหม่ที่มาแรง สามารถพิมพ์ลงบนฟิล์มแล้วรีดติดเสื้อได้ทันที ใช้ได้กับเสื้อทุกสี และใช้ได้กับเนื้อผ้าหลายประเภท สามารถพิมพ์ลวดลายกราฟิกตั้งแต่เรียบง่ายจนถึงยากซับซ้อนได้ งานละเอียดก็ทำได้

ข้อดี : สีสด คมชัด ทนทาน ไม่จำกัดจำนวนสี พิมพ์จำนวนน้อยหรือเยอะได้หมด พิมพ์ลงบนเนื้อผ้าได้หลากหลายชนิด 1 ตัวก็สกรีนได้

ข้อเสีย: ต้องใช้ช่างที่มีความชำนาญเพราะมีขั้นตอนการทำหลายขั้น ตั้งแต่พิมพ์บนฟิล์ม ผงกาว การอบ

1.3 DTG (Direct to Garment)

เครื่องพิมพ์จะพิมพ์ลงบนผ้าโดยตรง ใช้กับผ้าฝ้ายได้ดี แม้ลายละเอียดก็สามารถทำได้

ข้อดี : ภาพคม ละเอียด ไม่ต้องทำบล็อก 1 ตัวก็สามารถสกรีนได้

ข้อเสีย : เหมาะกับผ้าฝ้ายสีขาว เพราะหากใช้สีอื่น สีหมึกพิมพ์จะผสมกับเนื้อผ้า เช่น สกรีนสีแดง ลงบนผ้าเหลือง จะได้สีส้มแทน ดังนั้นเวลาทำสกรีนจะต้องรองขาวก่อน ซึ่งขั้นตอนนี้จะต้องมีการฉีดน้ำยาลงบนผ้า อบและค่อยนำไปสกรีน จะมีขั้นตอนหลายขั้น

1.4 Flex

ใช้เครื่องตัดลายแล้วรีดด้วยความร้อน มีให้เลือกทั้งแบบด้าน เงา และกลิตเตอร์ มีความหลากหลายบนวัสดุเฟล็ก

ข้อดี : เน้นความคม สีแน่น สัมผัสนูนเล็กน้อยบนเสื้อ

ข้อเสีย : ลายซับซ้อนทำยากเพราะต้องใช้คนมานั่งแกะเฟล็กตามลวดลาย ไม่เหมาะกับลวดลายกราฟิกแบบละเอียด เนื่องจากแกะยากและต้นทุนสูงด้วย เหมาะกับลายที่ไม่ละเอียดมาก ลายใหญ่ๆ ที่ไม่ได้มีลวดลายเล็กๆ ล้อมรอบ

พื้นฐานที่มือใหม่ต้องรู้ก่อนสั่งสกรีนเสื้อ

2.1 ประเภทของผ้า

ประเภทของผ้านั้นสำคัญมาก บางคนนำผ้าโพลีมาสกรีน DTG แน่นอนว่าทำได้แต่ไม่มีคุณภาพ เพราะเนื้อผ้าและหมึกไม่ได้เหมาะสมที่จะทำ และไม่แนะนำให้ทำด้วย ดังนั้นก่อนการสกรีนทุกครั้ง ควรแจ้งเนื้อผ้ากับทางร้านสกรีนด้วย

Cotton 100% : หรือที่เรียกว่าเนื้อผ้าฝ้าย ระบายอากาศดี เหมาะกับ DTG, DTF บางคนอาจจะสับสนว่าทำไมซื้อคอตตอนแท้มาแต่สกรีน DTG ไม่ได้ ซักแล้วหลุด อาจเป็นเพราะเนื้อผ้าโดนผสมกับผ้าชนิดอื่นด้วย

TC / TK : เนื้อผ้าจะราคาถูกกว่า cotton ระบายอากาศไม่ดีเท่าผ้าคอตตอน แต่เวลาเปียกเหงื่อหรือใส่ในหน้าร้อน ผ้าจะแห้งไวกว่า แต่ผิวเสื้อจะมีความมันๆ

Dry-Tech / ผ้าไมโคร : ใช้ในงานกีฬาหรือเสื้อกิจกรรม ต้องเลือกเทคนิคที่เหมาะ เช่น DTF หรือ Flex หรือซับบลิเมชั่น แล้วแต่ว่าต้องการสกรีนแนวไหน ตำแหน่งไหน ขนาดประมาณไหน

2.2 ขนาดและตำแหน่งลายพิมพ์

ตำแหน่งยอดนิยมคือกลางอก ด้านหลัง หรือชายเสื้อ ไม่ก็ตรงแขนเสื้อ แต่ละขั้นตอนจะมีความยากง่ายแตกต่างกัน บางตำแหน่งต้องใช้อุปกรณ์เสริมเข้ามาช่วยในการสกรีนหรือรีดร้อน

การเตรียมไฟล์งานสำหรับสกรีน

ขึ้นกับร้านว่าจะใช้ไฟล์ประเภทไหน แต่ที่นิยมจะเป็นไฟล์ AI ความละเอียดสูง

ตรวจสอบขนาดจริงก่อนส่ง

แปลงตัวหนังสือเป็นเส้นขอบ (create outline) ป้องกันปัญหาฟอนต์ผิดพลาด เนื่องจากถ้าไม่ครีเอทเอาไลน์มา เวลาส่งเข้าเครื่องอื่น ถ้าเครื่องไม่มีฟอนต์ตัวนั้น จะไม่สามารถใช้ฟอนต์ได้

ถ้าสกรีนหลายสี ควรถามผู้ผลิตก่อนว่าจำนวนเสื้อ ชนิดเสื้อ ลวดลายบนเสื้อ เหมาะแก่การพิมพ์แบบไหน

ข้อควรระวังที่มือใหม่มักพลาด

4.1 เลือกเทคนิคไม่ตรงกับชนิดผ้า

เช่น ใช้ DTG กับผ้า TK ซึ่งไม่ซับหมึก ทำให้ลายซีดเร็ว สีดูดรอปและงานจะดูไม่มีคุณภาพ

ทางแก้ : ปรึกษาร้านก่อนทุกครั้ง พร้อมบอกชนิดผ้าและสีเสื้อให้ชัดเจน

4.2 สั่งจำนวนน้อยเกินไปแต่ใช้เทคนิคที่ต้นทุนเริ่มสูง

ซิลค์สกรีนจะไม่คุ้มถ้าสั่งแค่ 1–10 ตัว เพราะต้องทำบล็อก

ทางแก้ : ใช้ DTF แทน เพราะ dtf ไม่จำกัดสี ไม่จำกัดจำนวนตัว เนื้อผ้าไม่จำเป็นต้องเป็นสีขาว ลายและสีก็ไม่เพี้ยน

4.3 ส่งไฟล์ไม่ถูกสเปก / ลายเล็กเกินไป

ลายจะไม่ชัดเวลาสกรีน ทำให้ภาพดูไม่มีความคม

ทางแก้ : เน้นส่งไฟล์ตามที่ทางร้านแนะนำ

4.4 ไม่เผื่อระยะตัดตก / เย็บเสื้อ

บางงานต้องเย็บหลังพิมพ์ เช่น เสื้อแบบ full print เสื้อกีฬาทั้งตัวที่มีสีสั้นตั้งแต่คอยันปลายเสื้อ หากไม่เผื่อระยะ ลายจะเบี้ยว เพราะต้องพิมพ์แล้วค่อยนำไปเย็บประกอบเป็นตัวทีหลัง

ทางแก้ : ต้องขอตำแหน่งเสื้อจากร้านให้แน่นอนก่อนพิมพ์

การดูแลรักษาเสื้อสกรีนให้อยู่ได้นาน

กลับด้านเสื้อก่อนซักและรีด จะช่วยยืดอายุภาพสกรีนได้

ห้ามใช้น้ำยาฟอกขาว

ตากในที่ร่ม มีลมโกรก ไม่โดนแดดจัด เพราะแดดหากโดนบ่อย ครั้งละหลายชั่วโมง อาจทำให้ซีดได้

รีดลายสกรีนโดยใช้ผ้ารอง หรือรีดด้านหลังแทนที่จะโดนลายสกรีนตรงๆ

การสกรีนเสื้อไม่ใช่แค่การพิมพ์ภาพบนผ้า แต่คือการสร้างเอกลักษณ์และความรู้สึกให้ผู้สวมใส่ หากเข้าใจเทคนิค วัสดุ และข้อควรระวัง จะสามารถสร้างงานคุณภาพได้แม้เพิ่งเริ่มต้น เพราะเนื้อผ้าแต่ละแบบจะเหมาะกับการสกรีนที่ต่างกัน ขั้นตอนการสกรีนแต่ละแบบก็มีรูปแบบต่างกัน ต้องอาศัยการฝึกฝนจนชำนาญ